เรื่องเด่น ถ้าเราไม่เพียรพยายามแล้วจะไม่มีวันหลุดพ้น

ถ้าเราไม่เพียรพยายามแล้วจะไม่มีวันหลุดพ้น

ถาม : กิเลส ตัณหา อุปาทาน และอกุศลกรรม มีความเกี่ยวเนื่องกันอย่างไร ?
ตอบ : กิเลสเป็นต้นตอทำให้เกิดตัณหา เพราะกิเลสเป็นความชั่วที่นอนนิ่งอยู่ในใจของเรา จะเป็นตัวบงการให้เราเกิดความอยากในเรื่องต่าง ๆ ก็คือตัณหา

เมื่อเกิดตัณหาขึ้นมาแล้วก็จะไปยึดมั่นถือมั่นว่า อันนี้เราชอบ อันนี้เราไม่ชอบ ก็จะเป็นอุปาทาน แล้วในส่วนของกิเลสกับตัณหาและอุปาทาน พอถึงเวลาหนึ่งจะชักจูงให้เราลงในทางที่ต่ำมากกว่า ก็คือจะไปสร้างอกุศลกรรมเหล่านั้น
...
พอไปสร้างอกุศลกรรมก็จะไปสั่งสมสร้างกองกิเลสนั้นให้พอกพูนมากขึ้น ๆ พวกนี้เท่ากับเป็นเชือกเส้นเดียวกัน เพียงแต่คนละเกลียวเท่านั้นเอง

ถาม : เราจะมีการทำอย่างไร ที่จะให้กำลังใจมุ่งไปทางฝ่ายดีตลอดเวลา?
ตอบ : รักษาศีลและสมาธิให้ทรงตัวไว้ อย่าให้หลุด ถ้าอย่างนั้นก็จะไปดีอย่างเดียว ถ้าหลุดเมื่อไรมีโอกาสลงไปชั่วได้

ถาม : จิตที่หลุดจากศีลและสมาธิ จะไหลไปสู่ที่ต่ำ ?
ตอบ : ไม่ใช่ไหลไปสู่ที่ต่ำ แต่ "ตะเกียกตะกาย" ไปสู่ที่ต่ำ เราต้องใช้ความพยายามเป็นอย่างมากที่จะต้อนให้กลับคืนมา แต่ท้ายสุดหลุดพ้นเหมือนกัน เพียงแต่ระยะเวลายาวนานมากน้อยต่างกันเท่านั้น

เราต้องคิดอยู่เสมอว่า ถ้าเราไม่เพียรพยายามแล้วจะไม่มีวันหลุดพ้น ไม่ใช่ไปรอว่าอีกเดี๋ยวเราก็หลุดพ้นแล้ว แค่รอแล้วไม่ทำอะไรเลยก็อยู่ตรงนั้นแหละ ไม่ได้ไปไหนเลย

เคยอ่านเรื่องสั้นของฝรั่งเรื่องหนึ่ง มีเด็กคนหนึ่งหัวค่อนข้างช้า รับกลอนจากอาจารย์บทหนึ่งไปท่องเป็นอาทิตย์ก็ยังท่องไม่ได้ พอถึงเวลาต้องไปท่องให้อาจารย์ฟังหน้าห้อง ท่องไม่ได้ก็โดนไล่ไปอยู่นอกห้อง จึงเอาตำราไปนั่งท่อง

ตรงที่เขานั่งพิงกำแพงอยู่ มีหอยทากค่อย ๆ กระดืบ ๆ ขึ้นกำแพง เขาก็เลยเกิดมานะว่า "หอยทากไปช้าขนาดนั้นยังไม่ท้อถอยเลย เพราะฉะนั้น..เราจะท่องกลอนบทนี้ให้ได้ก่อนที่หอยทากจะขึ้นถึงบนสุดของกำแพง" เกิดความมานะพยายามเพราะมีคู่แข่งแล้ว ก็เลยท่องกลอนได้จริง ๆ

เพราะฉะนั้น..ความพยายามอยู่ที่ไหนความสำเร็จอยู่ที่นั่น ไม่ใช่ความพยายามอยู่ที่ไหนความพยายามก็อยู่ที่นั่น..!"

เก็บตกจากบ้านวิริยบารมี ต้นเดือนสิงหาคม ๒๕๕๔
สนทนากับพระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เจ้าอาวาสวัดท่าขนุน จ.กาญจนบุรี